سوالات متداول عمومی

بله، علاوه بر شرکت های پذیرفته شده در شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، شرکت‌های سهامی خاص، تعاونی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای عمومی غیر دولتی، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و موسسات دولتی نیز می‌توانند از طریق انتشار صکوک تأمین مالی نمایند.

بله. از شروط مورد نیاز بانی برای انتشار صکوک و از معیارهایی که توسط اداره مربوطه در سبا مورد بررسی قرار می‌گیرد:
حداکثر نسبت مجموع بدهی‌ها به دارایی‌های بانی 90 درصد باشد (درخصوص بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ‌ها) تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، حداکثر نسبت مجموع بدهی‌ها به دارایی‌های آن 95 درصد باشد)،
مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد. اگر جریان نقد حاصل از عملیات بانی مطابق صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای حسابرسی شده در سال جاری مثبت باشد می‌تواند در محاسبه مجموع جریان نقدی مذکور لحاظ شود (درخصوص بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ‌ها) تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، لازم است جریان نقدی حاصل از عملیات آن‌ها در دوره مالی یکسال گذشته مثبت بوده).

1-برای اشخاص حقوقی غیر دولتی:
در ایران به ثبت رسیده و مرکز اصلی فعالیت آن در ایران باشد،
قالب حقوقی آن سهامی، تعاونی، صندوق سرمایه‌گذاری یا جزو نهادهای عمومی غیر دولتی به استثناء شهرداری‌ها باشد،
مجموع جریان نقدی حاصل از عملیات آن در دو سال مالی اخیر مثبت باشد. اگر جریان نقد حاصل از عملیات بانی مطابق صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای حسابرسی شده در سال جاری مثبت باشد می‌تواند در محاسبه مجموع جریان نقدی مذکور لحاظ شود. (درخصوص بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ‌ها) تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، لازم است جریان نقدی حاصل از عملیات آن‌ها در دوره مالی یکسال گذشته مثبت بوده).
حداکثر نسبت مجموع بدهی‌ها به دارایی‌های آن 90 درصد باشد (درخصوص بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری و شرکت‌های واسپاری (لیزینگ‌ها) تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، حداکثر نسبت مجموع بدهی‌ها به دارایی‌های آن 95 درصد باشد)،
اظهارنظر بازرس و حسابرس شرکت در خصوص صورت‌های مالی دو سال مالی اخیر آن مردود یا عدم اظهارنظر نباشد.
حسابرس بانی باید از میان حسابرسان معتمد سازمان انتخاب شده باشد. ( زمان ارائه طرح تأمین مالی، باید حسابرس جزو حسابرسان معتمد باشد و صورت‌های مالی سال آخر نیز توسط حسابرس معتمد سازمان حسابرسی شده باشد.)
2- اشخاص حقوقی عمومی یا دولتی شامل:
شهرداری‌ها،
موسسات و شرکت‌های دولتی.
علاوه بر این، مطابق با بررسی‌هایی که انجام می‌شود باید محرز گردد که بانی توانایی باز پرداخت اقساط و سایر وجوهی که ملزم به پرداخت آن است را دارا باشد، مگر در صورتی که پرداخت وجوهی که بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر می‌باشد، توسط بانک‌ها و یا مؤسسات مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعهد و تضمین شده باشد.

تأمین مالی از طریق انتشار صکوک نرخ ثابت و مشخصی ندارد و بسته به عواملی همچون نرخ اوراق که توسط سبا تعیین می‌شود، کارمزد دریافتی از سوی ارکان، شرایط بازار و ... متفاوت است.

خیر، مطابق با بند (2) مصوبه مورخ 1399/02/28 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار  استفاده از خدمات مشاور عرضه در انتشار اوراق بهادار اختیاری می‌باشد.

خیر؛ مطابق با دستورالعمل‌های موجود؛
بانی می‌تواند برای انتشار صکوک اجاره، مرابحه و منفعت، از چهار روش ذیل اقدام به انتشار نماید:
ضمانت شخص ثالث (توسط بانی و با تأیید سازمان صرفاً از میان بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری تحت نظارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بیمه‌های تحت نظارت بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌های تأمین سرمایه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای عمومی و شرکت‌ها و مؤسسات دولتی انتخاب می‌شود)،
توثیق اوراق بهادار،
بدون ضامن و با تکیه بر رتبه اعتباری،
توثیق اوراق بهادار و تعدیل ضرایب وثیقه به وسیله رتبه اعتباری بانی،
برای انتشار صکوک خرید دین نیز از دو روش ذیل:
ضمانت شخص ثالث،
بدون ضامن و با تکیه بر رتبه اعتباری،
و برای صکوک رهنی نیز صرفاً به وسیله ضمانت شخص ثالث می‌تواند اقدام به انتشار نماید.

مدت زمان فرآیند تأمین مالی از طریق انتشار صکوک در صورت آماده بودن تمامی مدارک و مستندات مورد نیاز کوتاه خواهد بود؛ ولیکن معمولاً مواردی همچون تغییر ارکان توسط بانی، در دسترس نبودن و یا تغییر صاحبان امضای مجاز، مشکلات مربوط به نقل و انتقال دارایی مبنای انتشار و ... موجب تطویل زمانی این فرآیند می‌شود.

بسته به نوع تضمین صکوک منتشره، نحوه اقدام ناشر در صورت تأخیر در پرداخت بانی و یا حتی نکول آن در خصوص پرداخت اقساط متفاوت خواهد بود: در اوراق با ضامن بانکی، در صورت تاخیر در پرداخت و یا نکول بانی، ضامن موظف است تمامی تعهدات مربوط به پرداخت اقساط را ایفا نماید.درصورت تخلف ضامن و تاخیر در پرداخت اقساط، ضامن موظف به پرداخت وجه التزام به میزان روزهای تاخیر می‌باشد. در اوراقی که تعهدات بانی به وسیله توثیق اوراق بهادار تضمین شده است، درصورت عدم ایفای تعهدات توسط بانی، ناشر مجاز به فروش وثایق نزد خود به‌منظور پرداخت اقساط و یا تسویه اوراق می‌باشد. برای اوراقی که بدون ضامن و با تکیه بر رتبه اعتباری منتشر می‌شود، ناشر راساً می‌تواند از حساب‌های بانکی متعلق به بانی و یا به تضامین نزد خود مراجعه و وجوه مربوطه را به همراه جریمه‌های تأخیر آن، وصول نماید.

• اوراق‌بهادار مورد وثیقه می‌تواند متعلق به بانی یا هر شخص دیگری باشد.
• سهام معرفی شده برای وثیقه، حداقل معادل 80 درصد روزهای معاملاتی بازار در یک سال منتهی به تاریخ درخواست، معامله شده باشد.
• اوراق مذکور باید به نفع ناشر توثیق گشته و مالک وثیقه باید نسبت به اعطای وکالت با اختیار فروش وثیقه به ناشر به صورت بلاعزل تام الاختیار با حق توکیل به غیر و با سلب حق ضم امین و با سلب حق انجام موضوع وکالت از خود تا پایان ایفای تعهدات مرتبط با اوراق‌بهادار منتشره اقدام نماید.
• شرکت می تواند در پایان هرسال نسبت به آزادسازی وثیقه متناسب با تعهدات ایفا شده اقدام نماید.
• رفع توثیق اوراق یادشده متناسب با تعهدات ایفا شده یا پس از تصفیۀ کامل اوراق با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار امکان‌پذیر است.
• در صورتی‌که وثایق ارائه شده توسط بانی برای تضمین کل تعهدات کافی نباشد، تضمین باقیمانده تعهدات توسط ضامن معتبر امکان‌پذیر است.
• جهت توثیق اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس، پرتفوی وثیقه‌شده باید حداقل متشکل از دو سهم باشد و ارزش هیچ کدام نباید بیشتر از 70 درصد کل وثیقه اخذشده باشد. در صورتی‌که سهم مبنـای انتشار اوراق با سهم وثیقه‌شده یکسان باشد، این نسبت به 50 درصد تقلیل می‌یابد.

• علیرغم اینکه قسمتی از دارایی ها از شرکت بانی جدا می شود اما با این حال باز هم بانی می تواند از دارایی ها استفاده نماید.
• صُکوک با پشتوانۀ دارایی منتشر می‌شود لذا دارای ریسک کمتری است و هزینۀ تأمین مالی را نیز کاهش می‌دهد.
• در صورت انتشار صکوک به پشتوانه دارایی هایی که نقدینگی پایینی دارند، دارایی های مذکور در ترازنامه تغییر طبقه‌بندی می‌گردد. (صکوک اجاره مبتنی بر دارایی شامل دارایی فیزیکی و سهام ، صکوک استصناع)
• کمک به توسعه‌ی بازار سرمایه با فراهم کردن امکان تبدیل دارایی‌ها به اوراق بهادار
• افزایش نقدینگی بانی (تامین مالی شونده) از طریق انتشار صُکوک

• درصورت عدم ایفای تعهدات مالی توسط بانی که باعث رجوع به وثایق گردد، منجر به محرومیت بانی جهت استفاده از امکان توثیق اوراق بهادار به‌جای معرفی رکن ضامن به مدت دو سال می‌گردد.
• درصورت عدم ایفای تعهدات مالی بانی در خصوص اوراق‌بهادار منتشره و گذشت 10 روزکاری از مواعد مقرر، نهاد واسط موظف است نسبت به فروش وثایق به میزان تعهدات ایفا نشده و جرایم مربوطه اقدام و تعهدات بانی را از این محل ایفا نموده و مراتب را به سازمان اعلام نماید.

مطابق با بند (2) مصوبه مورخ 1399/02/28 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار  استفاده از خدمات متعهد پذیره نویس در انتشار اوراق بهادار اختیاری است. اما درصورتی که دارایی درنظر گرفته شده جهت انتشار اوراق قابل تفکیک به واحدهای معین نباشد، استفاده از متعهد پذیره نویسی در عرضه اوراق الزامی است. ولیکن استفاده از متعهد پذیره نویسی در انتشار اوراق برای دارایی‌های قابل تفکیک به واحدهای معین با درخواست بانی و تایید سازمان الزامی نیست.

مطابق با بند (3) مصوبه 1399/02/28 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار درخصوص اصلاح برخی مقررات مربوط به انتشار اوراق بدهی، اعلام قبولی سمت توسط عامل فروش (شرکت کارگزاری) و عامل پرداخت (شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه) جهت انتشار اوراق برای بانی کفایت می‌نماید و الزامی جهت ارسال قرارداد فیمابین وجود ندارد.